تأثیر تثبیت بازتابهای اولیه در دوران رشد

تأثیر تثبیت بازتابهای اولیه در دوران رشد

مهدیه مجاوری ـ مرضیه نظری (کارشناسان ارشد کودکان استثنایی)

چکیده :

بازتاب (رفلکس) عبارت است از یک حرکت فعال خودکار یا غیرارادی دستگاه عصبی مرکزی که دراثر تحریک صورت می گیرد.

در یک قوس بازتابی اجزای زیر شرکت دارند: یک اندام حسی ـ یک پی یا خته ای حس آوران ـ یک پی یا ختهی حرکتی وا بران ـ اندام عمل کننده ـ یک نوزاد به طورطبیعی با رفلکس بدنیا می آید. رفلکس پاسخ غیرارادی و کلیشه ای به محرک مخصوصی است. البته واکنشهای رفلکسی به تحریک از زندگی جنین آغاز شده به وضوح در رفتارحرکتی زمان طفولیت آشکار
می شود و در بزرگسالی نیز تعدادی ازاین رفلکس ها در رفتار حرکتی متعاقب یک استرس یا خشکی ظاهر می شوند.

رفلکس ها در فرد طبیعی نسبت به افرادی با ضایعه مغزی بگونه ای متفاوت دیده می شود. حرکات فرد طبیعی انعطاف پذیر است. او می تواند در داخل و خارج الگوهای رفلکسی مادامیکه تحریک صورت می گیرد حرکت کند. اما حرکت در فردی با ضایعه مغزی اغلب اجباری، درواقع غیرارادی صورت می پذیرد. رشد بازتاب درواقع مقدار رشد و سطح تکامل دستگاه عصبی مرکزی را نشان می دهد.

بازتاب های اولیه همچنین می توانند شرایط پرورش جنبه های زیادی از عملکردهای بعدی را فراهم می کند. اگر بازتاب های سطوح بالاتر جایگزین بازتاب های اولیه نشوند و این بازتاب ها باقی بمانند، رشد طبیعی کودک دچار اختلال می شود.

ـ بازتاب های اولیه و وضعیتی:

بازتاب های اولیه، مرحله ضروری در رشد طبیعی بازتاب می باشند زیرا وجود این بازتاب ها جهت انجام حرکات پیچیده تر شبیه به گذشتن از مرحلهی چرخیدن به نشستن و چهار دست و پا رفتن و غیره ضروری می باشد. در رشد بازتابی طبیعی، سطوح بازتاب های اولیه یعنی سطوح بازتابی نخاع و ساقه مغز تدریجاً ازبین رفته و جای خود را به بازتاب های سطوح بالاتر می دهند.

بازتاب های اولیه، بازتاب هایی هستند که ناشی از فعالیت دستگاه عصبی مرکزی است که در نوزادان بهنجار و طبیعی در پاسخ به محرک های خاصی ظاهر می شود اما در بزرگسالان از نظر عصب شناسی سالم در پاسخ به محرک های خاص ظاهر نمی شود. این بازتاب ها توسط لوب های پیشانی همگام با رشد طبیعی ناپدید یا بازداری می شوند.

بازتابهای اولیه، بازتابهای دوران نوزادی یا شیرخواری نیز نامیده می شوند. با رشد و نمو نوزاد درطی ۶ ماه نخست زندگی دستگاه عصبی مرکزی وی نیز رشد و نمو می کند. نواحی بالاتر و پیچیده تر مغزی شروع به غلبه و کنترل بر بازتاب های اولیه می کند.

همگام با این رخداد الگوهای اولیه ای که فقط برای زنده ماندن مورد نیاز بود بازداری می شود و الگوهای پاسخی پیشرفته تر جایگزین آنها می شوند. این امر فقط زمانی رخ می دهد که کودک کنترل بر بدن و حرکات بدنی را آغاز می کند. بازتاب های سطوح بالاتر مربوط به سطوح بازیابی مغز میانی و قشری می باشند.

ـ ازنظر رشد بازتابی کودک در سه وضعیت قرار می گیرد:

الف: مرحله ی بدون پا: دراین وضعیت بازتابهای سطوح نخاع و ساقهی مغز هنوز غالب بوده و درنتیجه کودک فقط به حالت طاقباز یا دَمَر درمی آید.

ب: چهاردست و پا: دراین وضعیت بازتابهای مغز میانی غالب بوده و کودک قادر به نگهداشتن سر و تنهی چرخش، نشستن و چهار دست و پا رفتن می باشد. (بازتاب های وضعیتی)

ج: دوپا: که بازتابهای سطح قشری غالب بوده و کودک قادر به ایستادن و انجام واکنش های تعادلی می باشد. (بازتاب های وضعیتی)

بازتابها

یک ماهگی:

عکس العمل های اولیه، رفلکس های (بازتاب) سطح نخاعی و پایهی مغزی وجود دارند. جغجغه را اگر در دستش بگذاریم فوری آنرا می اندازد.

دوماهگی:

qraspr (رفلکس چنگ زدن) بطور وضعیت دیده می شود. درحالت َدمَر سر بیشتر در خط وسط بوده و زمان بیشتری سرش را از زمین بلند نگه می دارد و صفحه صورت با زمین زاویهی ۴۵ درجه می سازد. وقتی که برای نشستن ازحالت خوابیده بلندش می کنیم تا اندازه ای کنترل سر دارد. درحالت طاقباز سر معمولاً به یک سمت چرخیده و A.T. N. R را به هنگام خواب دارد.

سه تا چهار ماهگی:

(رفلکس qrasp چنگ زدن) ازبین رفته و جای آن qrasp چنگ زدن ارادی رشد می کند.

(رفلکس Iveck riqhting) (Iv.r) (تعادل) وجود دارد.

رفلکس های بازتاب غیرقرنیه ای تونیک گردن > A. T. N.

RAsymmetrical. tonic. Neck

بازتاب تونیک لابیرنتی (T. L. R( Tonic. Labyrinlhine , ضعیف هستند.

رفلکس های تعادل Righting Labyrinthine. لابیرنتی در وضعیت َدمَر وجود دارد.

۶ ماهگی:

رفلکس حفاظتی (Protective. extensor. thrust.) بوجود آمده و ارائه پیدا می کند.

رفلکس LabyrinThine. Righting در وضعیت طاقباز بوجود می آید.

رفلکس Body. Righting (تعادل بدنی) بوجود می آید.

رفلکس های (A. T. N. R) Asymmetrical. Tonic. Neck , (T. L. R). tonic. Labytinthine, (S. T. N. R) Symmetrical. Tonic ازبین رفته اند.

۹ تا ۱۰ ماهگی:

بعد از ۸ ماهگی عکس العمل تعادلی در وضعیت quadruped و در۱۰ ماهگی عکس العمل تعادلی در وضعیت نشسته شروع می شود.

ـ اگر بازتاب های اولیه باقی بمانند چه اتفاقی می افتد؟

بازتاب های اولیه درطی زندگی درون رحمی رشد می کند و باید بطور کامل هنگام تولد ظاهر شوند. آنها درطی ۶ تا ۱۹ ماه پس از زندگی برون رحمی توسط مراکز عالی تر مغز بازداری می شوند. عدم بازداری آنها می تواند در رشد مهارتهای پیچیده تر اختلال ایجاد کند و مشکلاتی را موجب شود. در این حالت:

* حرکات بازتابی اولیه ادامه می یابد.

* بازتاب های وضعیتی نمی توانند بطور کامل رشد کنند.

* مشکلات حرکتی و جسمی وبه تبع آن مشکلات در یادگیری مهارت های تحصیلی و مدرسه ای ایجاد کند.

* قسمتهایی از مغز که برای یادگیری، رفتار و اجتماعی شدن در بزرگسالی لازم است، نمی توانند بطور کامل بالغ شوند که منجر به مشکلاتی دراین حوزه از زندگی کودکان می شود.

* کودک به جبران بازتاب های اولیه و عدم رشد کامل بازتاب های وضعیتی می پردازد.

کودکان و بزرگسالان روش های متنوع و زیادی را هنگام حضور بازتاب های اولیه به عنوان راهکار مقابله ای بکار می گیرند. بعضی از روش هایی که بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند شامل:

* گوشه گیری اجتماعی.

* پرهیز از یادگیری.

* پرهیز از ورزش کردن.

* نشستن به شیوه ای غیرمعمول.

* خوردن به شیوهی غیرمعمول.

* گرفتن مداد یا خودکار به شیوه ای غیرمعمول.

* نوشتن در گوشه های صفحه.

ـ مهمترین بازتاب های اولیه:

* بازتاب غیرقرنیه ای تونیک گردن : (Asymmetric tonic neek toflex)

درکودک به پشت خوابیده، چرخاندن گردن به یک سمت باعث می گردد دست و پای طرف بصورت باز و صاف نشده و از بدن دور می شود درحالیکه دست و پای طرف مخالف صورت خم می شود.

این بازتاب درموقع تولد ظاهر شده در حدود ۲ ماهگی قوی تر شده و در حدود ۴ تا ۶ ماهگی ازبین می رود. بودن واکنش مثبت بعد از ۶ ماهگی ممکن است دلیلی بر تأخیر رشد رفلکسی باشد و بیمار دراین شرایط نخواهد توانست چیزی را ازیک دست به دست دیگر بدهد و نیز قادربه گرفتن اشیاء درحالیکه به آنها نگاه می کند نخواهد بود.

 همین طور وجود این رفلکس مانع می شود تا کودک دستش را به خط وسط آورد زیرا اغلب چشم ها به همان سمت که حدودی چرخیده ثابت می ماند و او نمی تواند جهت مخالف را نگاه کند یا شیئی را تا خط وسط دنبال نماید بنابراین استفاده مناسب ازچشم را دچار اشکال می سازد و نیز ممکن است در درازمدت به موجب تغییرات ساختن مانند: کیفوزه، اسکلیوز یا مفصل هیپ شود.

 این رفلکس اثر شدیدی روی motor behavior (رفتار حرکتی) بیمار می گذارد. ازجمله رفلکس های مزاحم شایعی است که در کودکان C. p مخصوص اتتوئید باقی
می ماند. در انواع شدید واکنش مثبت سریعاً قابل مشاهده است اما در شکل های خفیف تر C. p واکنش مثبت با تأخیر یا تنها با تغییر تون همراه است که این خود بستگی به شدت بیماری دارد. این رفلکس وضعیت خاصی به goit (راه رفتن) آنها نیز می دهد بطوریکه موقع راه رفتن سر را به یک طرف متمایل دست را باز می کنند تا تعادلش را حفظ نماید.

* بازتاب قرنیه ای تونیک گردن: cysmmetrical tonic nock roflexl

این بازتاب بصورت زیر قابل آزمون است:

الف) کودک را در وضعیت چهاردست و پا روی زانوی خود قرار می دهیم، دراین حالت سر او را به طرف پائین خم می کنیم. اندام های فوقانی خم و اندام تحتانی صاف می شوند. واکنش مثبت از۴ تا ۶ ماهگی طبیعی است، بودن واکنش مثبت بعد از ۶ ماهگی ممکن است دلیلی بر تأخیر رشد رفلکسی باشد. عقب ماندگی هایی که درصورت ماندن این رفلکس به نظر می آید درنشستن، خزیدن و چهاردست و پا راه رفتن است، درنتیجه عدم وجود این حرکات بچه نمی تواند حرکات مراحل بالاتر حرکتی را انجام دهد یعنی نمی تواند بایستد و درنهایت راه برود.

ب) کودک را در وضعیت چهاردست و پا روی زانوی خود قرار می دهیم، این بار سر او را بالا می آوریم اندام های فوقانی صاف و اندامهای تحتانی خم می شوند. واکنش مثبت از ۴ الی ۶ ماهگی طبیعی است، بودن واکنش مثبت بعد از ۶ ماهگی ممکن است دلیلی بر تأخیر رشد رفلکس باشد.

* بازتاب تونیک لابیرنتی: (Tonic Labyrinthine Reflex)

الف) کودک در وضعیت طاقباز قرار می گیرد و سر در خط وسط بدن و اندام فوقانی و تحتانی صاف می باشند. خم کردن اندام های فوقانی و تحتانی بدن درحالی که کودک طاقباز است درمقابل خم شدن مقاومت نشان می دهد.

ب) کودک در وضعیت دَمَر قرار می گیرد. دراین حالت کودک نمی تواند سر خود را به طرف بالا بیاورد و اندام های فوقانی و تحتانی را صاف کند. بنابراین، این اندام ها جمع شده و به وضعیت جنینی درمی آید. بطوری که قادربه بالا آوردن سر و شانه ها و اندام های فوقانی و تحتانی نخواهند بود.

ج) کودک در وضعیت خوابیده به پهلو قرار داده می شود. دست و پای بالایی خم و دست و پای پائین صاف باقی می ماند. این بازتاب پس از۴ ماهگی از بین می رود.

* بازتاب گالانت: Calant Reflex

در بازتاب گالانت کودک در وضعیت دَمَر قرار داده شده، با انگشت سبابه، کنارهی تنه را در ناحیه کمری تحریک می کنیم. تنهی کودک به سمت طرف تحریک خم می شود. این بازتاب درحدود ۲ تا ۳ ماهگی از بین می رود.

* بازتاب مورو: Moro Reflex

در بازتاب مورو کودک به حالت طاقباز قرار می گیرد. در این حالت وی را از ناحیه شانه دوطرف بلند کرده و ناگهان زیر شانه او را خالی می کنیم بطوری که سر به عقب بیفتد ابتداء بازوهای خود را به صورت متعادل به دو طرف باز می کند و دست ها نیز ازحالت مشت خارج شده و باز می شود. پس از چند لحظه دوباره بازوهای خود را به طرف داخل جمع می کند و به حالت اول برمی گردد. این بازتاب بعد از۴ ماهگی ازبین می رود. وجود این بازتاب بعد از۴ ماهگی دلیل عقب ماندگی شدید است.

ـ چگونه می توان یک کودک دارای باتاب تونیک غیر قرنیه ای گردن را تشخیص داد؟

۱ـ چشمانش بصورت آرام قادربه دنبال کردن خط وسط بدنش نیست که منجربه مشکلاتی درهنگام خواندن می شود و از کلماتی که در وسط کاغذ قرار دارند، عبور می کند و آنها را نمی خواند.

۲ـ چشمانش توانایی عبور از خط وسط عمودی بدن را ندارد. یعنی چشم راست در حرکت و نگاه کردن به سمت چپ مشکل دارد. برای مثال، کودک راست دست ممکن است مشکلاتی را برای نوشتن در سمت چپ کاغذ پیدا کند.

۳ـ هماهنگی چشم و دست ندارند. یعنی چشم راست با اندام های طرف راست بدن و چشم چپ با اندام های طرف چپ بدن هماهنگ نیست و در سال های مدرسه هنگام نوشتن مشکل خواهد داشت.

۴ـ درحرکات جانبی چشمی از قبیل پیگیری دیداری که برای خواندن و نوشتن لازم است، دچار مشکل می باشند.

۵ـ دست خود را نمی تواند از خط وسط بدن خود حرکت دهد که باعث جلوگیری از بازی و فعالیت بهنجار درطی سال های مدرسه می شود و روی فعالیت های نوشتاری وی تأثیر می گذارد.

۶ـ برای نگهداری خودکار یا مداد هنگام نوشتن، انگشتان باید منقبض باشد بنابراین، بازتاب نوشتن را بسیار مشکل می کند.

۷ـ بین عملکرد شفاهی و نوشتاری وی ناهماهنگی وجود دارد.

۸ـ در کنترل تعادل خودکار مشکل دارد.

۹ـ در یکپارچگی دوجانبه یعنی استفاده متمایز و یکپارچه از دوطرف بدن مشکل دارد.

ـ چگونه می توان یک کودک دارای بازتاب تونیک قرنیه ای گردن را تشخیص داد؟

۱ـ به شیوه ای غیرمعمول می نشیند و پاهایش را به دور پایه های صندلی گره می زند. یا حتی بر روی میز برای نوشتن یا خواندن دراز می کشد.

۲ـ در رونویسی از کتاب یا نوشته های روی تخته مشکل دارد و آخرین نفری است که از روی نوشته های تخته می نویسد. هنگام رونویسی اشتباهات چشمگیری دارد و ممکن است یادداشت برداری مختص به خود داشته باشد.

۳ـ دارای مشکلاتی است که هنگام غذا خوردن وی را دچار تنش می کند. برای مثال، با انگشت غذا می خورد، از قاشق و کارد، چنگال استفاده نمی کند. زمانیکه خانواده سفره را ترک می کنند همه غذاهای مانده را دوربرخود پخش می کند.

۴ـ بین قسمت فوقانی و تحتانی بدن وی هماهنگی و یکپارچگی وجود ندارد. برای مثال، برای شنا دچار شکل می شود.

۵ـ به خم شدن یا کج شدن هنگامی که روی نیمکت یا میز می نشیند گرایش دارد.

۶ـ قوام ماهیچه ای وی ضعیف است.

۷ـ هماهنگی چشم و دست ضعیف است.

۸ـ توانایی برای نشسته ماندن و تمرکز ندارد.

ـ چگونه می توان یک کودک دارای لابیرنتی را تشخیص داد؟

۱ـ مشکل در حرکت و پیگیری دیداری دارد که بر خواندن وی تأثیر می گذارد.

۲ـ مشکلات جهت یابی و فضایی دارد.

۳ـ مشکلات ادراک دیداری دارد که برخواندن و نوشتن وی تأثیر می گذارد.

۴ـ مشکل در یادآوری و یادگیری هجی کردن ـ جدول ـ ماه های سال، روزهای هفته و مشکل در یادآوری حرف الفبا دارد.

۵ـ در ریاضیات مشکل دارد.

۶ـ به ساعت های دیجیتالی نسبت به ساعت های قدیمی عقربه دار گرایش دارد.

۷ـ قوام ماهیچه ای ضعیف یا شدید و مشکلات وضعیتی و حالت دادن به بدن دارد.

۸ـ تمایل به راه رفتن بر روی انگشتان را دارد.

۹ـ تعادل ضعیف و بی تحرک است.

۱۰ـ از ورزش و حرکات جسمی دوری می کند.

ـ چگونه می توان یک کودک دارای بازتاب گالانت را تشخیص داد؟

۱ـ وول می خورد، ناآرام است و زندگی با وی بسیار مشکل است.

۲ـ با فشار روی پوست این بازتاب تحریک می شود و اکثر این کودکان از کمربند و لباسهای سفت خوششان نمی آید.

۳ـ توانایی نشسته ماندن را ندارند.

۴ـ توجه ضعیف.

۵ـ هماهنگی ضعیف.

۶ـ در وضعیت و حالت دادن به بدن ضعیف است.

۷ـ گاهی اوقات بی اختیاری ادرار در وی دیده می شود.

۸ـ ممکن است کودک دچار خمیدگی ستون مهره ها شود.

ـ چگونه می توان یک کودک دارای مورو را تشخیص داد؟

۱ـ بیش ازحد تکانشی عمل می کند.

۲ـ دوستی ندارد و با کودکان کم سن تر از خود بازی می کند.

۳ـ هنگام بازی فوتبال در جایش خشک می شود و به حریف اجازه می دهد که توپ را از او بگیرد.

۴ـ دوربین، است.

۵ـ بیشتر دچار آسم، اگزما و عفونت های جزئی می شود.

۶ـ به نور، صدا و لمس بیش ازحد حساس و واکنش پذیری بیش ازحد دارد.

۷ـ زمانیکه بازتاب مورد فعال می شود، کودک نهایت انرژی خود را برای جستجوی غذا، تحریک پذیری و کج خلقی بکار می گیرد.

۸ـ دچار مشکلاتی در گرفتن اشیاء است.

۹ـ هیجانات ناپایدار دارد.

۱۰ـ ناپختگی هیجانی و اجتماعی دارد.

۱۱ـ مضطرب است.

۱۲ـ نمی تواند برای تمرکز بر یک چیز بخصوص، محرکهای محیطی را ازخود دور کند.

روش مهارت های بازتابها: (بهتر است تلفیقی از روش ها استفاده شود.)

۱ـ خاموش : وضعیت بازتابی را تحریک نمی کنیم تا بازتاب ازبین برود. مثلاً، بیمار دارای بازتاب تونیک لابیرنتی طاقباز را در وضعیت طاقباز نمی گذاریم، بلکه از دَمَر و به پهلو خوابیده استفاده می شود.

۲ـ جلوگیری : بازتاب را تحریک می کنیم اما از بروز آن جلوگیری می کنیم. مثلاً، با تحریک کف پا، که کودک پا را خم می کند از خم شدن پا جلوگیری می کنیم. یعنی، ازهمان اول نمی گذاریم پاسخ دهد.

۳ـ الگوی برگشتی : بعد از تحریک بازتاب، الگوی عکس می دهیم. مثلاً در Crossed ext بعد از تحریک کردن با ابزاری بنام وج پا را صاف نگه می داریم و نمی گذاریم یک پا روی پای دیگر بصورت ضربدر قرار گیرد. یعنی بعد از تحریک سیناسپی به محض ایجاد پاسخ و در آستانه ایجاد شدن بازتاب الگوی عکس می دهیم.

۴ـ خستگی سیناسپی : فقط در بازتابهای فاز یک (با مقدار زیاد تحریک، پاسخ فرد تعدیل می شود و دیگر آنقدر سریع پاسخ نمی دهد) کاربرد دارد. مثلاً، برای بازتابهای نخاعی ۱۵ـ ۱۰ بار تحریک می دهیم تا از بروز پاسخ خسته شود.

۵ـ تسهیل الگوهای حرکتی سطوح بالاتر : مثلاً، با چرخش سر مهار رفلکس Flexor withdrawal

6ـ تقویت بازتاب های سطوح بالاتر: مثلاً به تقویت بازتاب Amphibian بجای Crossed ext

7ـ تقویت حسی : تحریکات عمقی، لمسی، ….

۸ـ کنترل حرکتی

۹ـ یکپارچگی حسی

Crossed ext : (کودک درحالت طاقباز، اگر درحالت باز شده باشد سطح داخلی ران را تحریک می کنیم و کودک پا را روی پای دیگر قرار می دهد. یا یک پا خم شده و پای دیگر صاف، با خم کردن پای صاف، پای خم شده به حالت صاف در می آید.)

Flexor withdra wal : (با تحریک قسمتی از پا، کودک پا را در الگوی فلکسوری به عقب می کشد.)

Amphibian Reflex : (فرد در وضعیت دَمَر خوابیده دو دستها به سمت بالا قرار دارند. با فشار کم خاصره پیشین ـ فوقانی دست و پای همان سمت خم شده و دست مشت می شود.)

ـ مهار بازتاب تونیک غیر قرنیه ای گردن :

۱ـ چرخش سریعتر می تواند به مهار بازتاب کمک کند.

۲ـ درحالت دو و تکیه روی آرنج ها باشد و چرخش سر.

۳ـ درحالت دَمَر و تکیه روی دستها باشد و چرخش سر.

۴ـ درحالت چهار دست و پا باشد و سر را به چپ و راست بچرخانیم.

۵ـ نشستن در تاب T و چرخش سر.

۶ـ ایستادن داخل پا و چرخش سر.

۷ـ چمباتمه گوشه ی دیوار باشد و با دست ها، پاها را از پشت بگیرید.

۸ـ تسهیل بازتاب های تعادلی ـ چتربازی ـ راست نگه داشتن بدن.

۹ـ چرخش سر به یک طرف و از صاف شدن دست طرف صورت جلوگیری شود.

۱۰ـ از چرخش سر به اطراف جلوگیری شود و سر در خط وسط قرار گیرد.

ـ مهار بازتاب تونیک قرنیه ای گردن :

۱ـ عدم تحریک بازتاب.

۲ ـ در وضعیت چهار دست و پا روی توپ C p و سر کودک پائین باشد.

۳ـ در وضعیت چهار دست و پا روی توپ C p و دستها روی زمین باشد و سر پائین باشد.

۴ـ در وضعیت دَمَر روی دست ها وزنش را تحمل کند.

۵ـ در وضعیت دَمَر روی آرنج ها وزن خودرا تحمل کند.

۶ـ تسهیل وضعیت چهار دست و پا.

۷ـ تسهیل وضعیت نشستن.

۸ـ راه رفتن روی دست ها.

۹ـ انجام فعالیت با دستها درحالیکه سر صاف باشد.

۱۰ـ تمرینات انتقال وزن از یک اندام به اندام دیگر.

۱۱ـ تعلیق (یعنی کودک را از ناحیه پاها گرفته و آویزان می کنیم طوری که سر پائین آویزان باشد و پاها در دست درمانگر باشد.)

۱۲ـ واکنش های تعادلی.

۱۳ـ جدا کردن چشم از سر، دَمَر از اندام ها.

۱۴ـ انجام حرکات لرزشی آرام.

۱۵ـ انجام حرکات با الگوهای متقابل در دست ها و پاها.

۱۶ـ تحریکات سیستم دهلیزی مغز برای حفظ تعادل.

۱۷ـ تحریک واکنش های سطوح بالاتر.

ـ مهار بازتاب تونیک لابیرنتی طاقباز:

۱ـ عدم تحریک کودک در وضعیت های دَمَر و به پهلو خوابیده و نشسته.

۲ـ جلوگیری از پاسخ. {در کالسکه درحالت خم شدن} {درحالت طاقباز بصورت خم شدن} {حرکت گهواره ای}

۳ـ تسهیل وضعیت های چهار و دست و پا.

۴ـ تسهیل تکیه روی ساعدها.

۵ـ تسهیل تکیه روی بازوها.

۶ـ تسهیل واکنش های بالاتر مثل، راست نگه داشتن بدن.

۷ـ تمرینات تسهیل دسترسی پیدا کردن کودک به اشیای روبرویش توسط دست ها در وضعیت تکیه روی بازوها.

۸ـ تسهیل انتقال وزن بدن.

۹ـ تسهیل قرارگرفتن در وضعیت چهار و دست و پا.

۱۰ـ تسهیل الگوی فلکسوری.

۱۱ـ تسهیل افزایش قدرت فلکشن قفسهی سینه و تقویت ماهیچه های شکم.

۱۲ـ سینه خیز رفتن روی سطح شیبدار به بالا.

۱۳ـ شنا روی تختهی چرخدار.

۱۴ـ تقویت حرکات متقابل، مثلاً یک دست خم و یک دست باز باشد یا یک پا خم و یک پا باز باشد.

۱۵ـ جدا کردن چشم از حرکات سر.

۱۶ـ تسهیل راست نگه داشتن سر و بدن.

۱۷ـ تسهیل چرخش تنه.

۱۸ـ تسهیل وضعیت نشسته طوری که پاها کاملاً صاف باشد.

۱۹ـ تقویت تصویر بدن در بخش پیشین و پسین تنه.

ـ مهار بازتاب گالانت:

۱ـ آموزش ثبات تنه.

۲ـ بهبود نشستن و ایستادن.

۳ـ تمرینات گرفتن اشیاء در وضعیت خوابیده به شکم.

۴ـ تسهیل مراحل رشدی حرکتی.

۵ـ تسهیل بازتاب های تعادلی ـ حفاظتی.

۶ـ ماساژ ماهیچه های ستون مهره ها برای حفظ وضعیت درست و جلوگیری از کژ پشتی. (اسکلوز)

ـ مهار بازتاب مورو:

۱ـ آموزش ثبات عمومی سر.

۲ـ استفاده از گرفتن و وضعیت دَمَر و استفاده از وضعیت خم شدن.

۳ـ جدا کردن حرکات چشم از حرکات سر.

۴ـ جدا کردن حرکات سر، از حرکات تنه.

۵ـ تسهیل کنترل سر.

۶ـ تسهیل واکنش های تعادلی و حفاظتی که ویژه در وضعیت نشسته.

۷ـ افزایش هماهنگی چشم و دست.

ـ مهارت بازتاب تونیک لابیرنتی دَمَر:

عدم تحریک

* به پهلو خوابیدن: توأم اکتسانسوری همانست بالا می رود و قوام فلکسوری مهار عدم تحریک می شود. در کنترل وضعیتی هم تأثیر دارد.

* به پشت خوابیدن: به علت تحریک اکتنشن پشت قوام فلکسوری مهار می شود.

ـ تحریک سطوح بالاتر:

سر را بالا آورد و صاف کند.

تحریک واکنش های راست نگه داشتن گردن و سر.

تحریک واکنش های قشری درسطح مهارت های رشدی حرکتی.

جدا کردن حرکات چشم از حرکات سر.

تقویت الگوهای اکتسانسوری.

حرکات متقابل.

پا دوچرخه زدن.

دست دوچرخه زدن (مثلاً روی سطح شیبدار با دوچرخه به پائین بیاید.)

تسهیل الگویی که در وضعیت دَمَر فقط شکم روی زمین باشد و دست ها و پاها بالا قرار بگیرد.

تعلیق روی تور و با چوب به توپی که پرتاب می شود ضربه بزند.

در وضعیت قورباغه ای قرار گیرد و با آرنج های خم شده توپ را پرتاب کند.

روی ابزار رول روی یک دست تحمل وزن کند و با دست دیگر فعالیتی را انجام دهد.

بازتاب چتر بازی فرد بازتاب های حفاظتی است که به سه صورت ارزیابی می شود.

۱ـ کودک ۸ ماهه را بالا می اندازیم اگر الگوی چتر بازی داشته باشد (دست و پاها را باز کند) کودک بازتاب چتر بازی دارد.

۲ـ کودک را روی توپ C p می گذاریم و توپ را می گردانیم وقتی کودک به سمت پائین می رود دست هایش را جلوی صورت می گیرد و حالت تدافعی ازصورت را به خود می گیرد.

۳ـ کودک بر روی زمین خوابیده و ناگهان پای کودک را از ناحیه مچ یا لگن می گیریم و بالا می کشیم که این کار ترس بچه را به همراه دارد و کودک احساس می کند تعادلش برهم خورده و نشان دهندهی وجود بازتاب چتربازی است.

منابع:

* باقی ماندن بازتاب های اولیه و مشکلات حرکتی و یادگیری ناشی از آن در کودکان ـ اداره آموزش و پرورش شهرستان بابل مهر۱۳۹۱

* رشد حرکتی و رفلکسی کودک از یک ماهگی تا سه سالگی ـ تهیه تنظیم : ثریا رهبر ـ سید علی حسینی.

* تعلیم وتربیت استثنایی. علمی، آموزشی و فرهنگی شمارهی ۹۲